De begroting: tijd voor realiteit!

• De voorgelegde begroting geeft veel aanleiding tot politieke discussie
• Voor het eerst na 13 jaar stijgt de OZB meer dan de inflatie
• 2015 is niet sluitend, de andere jaarschijven wel
• Is hier echt sprake van kiezersbedrog of ligt het genuanceerder
• Kritiek oppositie lijkt eerder politiek van aard dan inhoudelijk

 Op dit moment staat de begrotingsbehandeling 2015-2018 weer voor de deur. De stukken zijn inmiddels tot GBV gekomen en maken duidelijk dat vooral 2015 in financieel opzicht een heel slecht jaar zal worden. Ondanks grote ingrepen en een voorgenomen extra OZB verhoging van 10 % blijft er een tekort staan van bijna 8 ton euro, wat gedekt moet worden uit onze reserves.  Hierbij een poging in het onderstaande verhaal onze afwegingen hieromtrent te verhelderen.

Laten we eerst eens stilstaan bij de voorgenomen extra verhoging van de OZB met 10 % in 2015. Dit wordt door de oppositiepartijen VVD, CDA, PvdA en SV aangegrepen om de coalitie te beschuldigen van kiezersbedrog. De OZB zou immers niet extra verhoogd worden, zo staat er volgens hen in het bestuursakkoord. En het staat ook in de verkiezingsprogramma’s van de betrokken coalitiepartijen.

Met alle respect, maar dat is niet helemaal waar. Het staat er duidelijk genuanceerder.

In het bestuursakkoord staat het volgende:

We willen de stijging van de woonlasten beperken tot de inflatiecorrectie. De woonlasten blijven zich positief onderscheiden van het landelijk gemiddelde.

En in ons programma staat:

GBV wil de lasten van de burgers zo laag mogelijk houden met als uitgangspunt geen extra verhoging van OZB meer dan de inflatiecorrectie.

Om met dat laatste maar te beginnen, dit was altijd al ons uitgangspunt. Maar een uitgangspunt kan worden ingehaald door de werkelijkheid. Een werkelijkheid, die wij niet altijd zelf in de hand hebben. Wat we willen is een, wat reëel kan, is wat anders. Dit zal blijken in het vervolg van dit verhaal. Het wordt tijd voor realiteit! GBV heeft jarenlang het uitgangspunt gehuldigd dat het extra laten stijgen van OZB verdedigbaar kan zijn als het huidige voorzieningenniveau daarmee (grotendeels) behouden kan blijven. Dat standpunt was en is overigens bij iedereen genoegzaam bekend.

Wat is nu die nieuwe werkelijkheid?

Bij de begrotingsbehandeling van november 2013 was het door het toenmalige college geschetste meerjarenplaatje als volgt: 

Het leek er dus op dat we al bij al niet slecht deden als Veldhoven, al hield 2015 niet echt over. Zeker toen na enkele kleinere bijstellingen dit saldo nog wat slechter werd en uiteindelijk uitkwam op + 41.000

Maar de praktijk bleek vervolgens toch weerbarstiger te zijn.  

Hoe kan dat nu opeens, zo vragen mensen zich dan af? Zoiets komt toch niet uit de lucht vallen? Nou, in feite wel. Zo’n 1,5 miljoen euro negatief werd veroorzaakt door onder meer:

• Ruim 6 ton minder gemeentefondsuitkering
• 1,25 ton lagere huur inkomsten door verkoop panden
• 1,4 ton door toename uitkeringsgerechtigden
• Bijna 2 ton voor extra kosten onderwijshuisvesting
• 4,5 ton bijstelling loon- en prijsindexering

Dat heeft niets met gevoerd beleid te maken, dat overkomt je gewoon. Overigens voor de volledigheid, dit alles gebeurde onder de verantwoordelijkheid van het vorige college.

Het huidige college trad pas aan halverwege het tweede kwartaal van 2014.

Ook daarna bleef het tegenvallers regenen. Zo krijgt de gemeente jaarlijks 1 miljoen euro minder vanaf 2015 voor het uitbetalen van uitkeringen, omdat men in Den Haag uitgaat van economisch herstel met minder mensen in de bijstand, terwijl dit effect zeker in 2015 nog niet te merken zal zijn.

De eersten die doorgaans aan het werk kunnen bij economisch herstel, zijn mensen die gebruik maken van de WW en dat regelt de gemeente helemaal niet.

Er is door het college gezocht naar mogelijkheden om de tegenvallers, die zich toch redelijk onverwachts aandienden op te vangen binnen de begroting. Door extra te bezuinigen. Maar vergeet niet, al zo’n 15 jaar wordt de begroting jaarlijks verder uitgeknepen, je bent ook een keer uit bezuinigd. Het tube tandpasta principe komt hierbij nadrukkelijk om de hoek kijken: op enig moment komt er echt niets meer uit!

Hier komen nog een paar overwegingen bij:

• Als je nu verder  ingrijpend bezuinigt, dan gaat dat echt ten koste van onze voorzieningen of kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening.
• We hebben met de instellingen afgesproken eerst een fundamentele kerntakendiscussie te willen voeren, alvorens (ingrijpende) politieke keuzes te zullen maken. Ook die belofte staat!
• Last but not least: heel veel subsidies zijn toegekend voor 3 jaar tot en met 2015. Daar kun je in dit stadium niet veel mee. En de grootste pijn zit nu juist in de jaarschijf 2015.

Dit alles maakt de nieuwe realiteit en wij vinden het verantwoord om naast grote bezuinigingen (die wederom in de begroting zijn opgenomen) dit keer 2 dingen aanvullend te accepteren:

1. Een extra verhoging van de OZB
2. Een incidenteel tekort over 2015

Want voor de duidelijkheid, door de voorgestelde maatregelen wordt het meerjarenbeeld voor Veldhoven als volgt: 

* er heeft inmiddels nog een bijstelling plaatsgevonden vanuit het rijk via de septembercirculaire, waardoor het beeld voor 2015 nog iets slechter wordt. 

De OZB-stijging nader bezien

Ten aanzien van de voorgenomen OZB stijging van 10 % extra. Het klinkt vreselijk, maar als we dit afzetten tegen andere zaken, wat is dan de werkelijke situatie hieromtrent?

Allereerst betekent dit een extra stijging van de OZB met ongeveer 25 euro op jaarbasis voor een gemiddelde woning met een waarde van rond 250.000 euro.

Verder was Veldhoven tot en met vorig jaar al jarenlang gewoon ontzettend goedkoop qua OZB  ten opzichte van de ons direct omringende gemeenten terwijl we na Eindhoven wel het meest uitgebreide voorzieningen niveau hebben. Alleen Geldrop-Mierlo  vroeg minder OZB aan haar inwoners, Eindhoven, Best, Nuenen, Waalre, Valkenswaard, Eersel, Oirschot en Bladel, allemaal waren ze (soms fors) duurder.

Na de voorgenomen verhoging zal Veldhoven zoals nu is te overzien op de 6^e plaats komen staan in deze lijst van 10 gemeenten. Nog steeds een relatief lage positie ten opzichte van wat Veldhoven haar inwoners allemaal  te bieden heeft en daarmee zeker nog in lijn met het uitgangspunt in het bestuursakkoord. Nuenen, Waalre, Valkenswaard, Oirschot en Bladel zijn ook in 2015 duurder qua OZB als Veldhoven.

Op de website van het ED werd door iemand geroeptoeterd, dat Veldhoven misschien maar beter bij Eindhoven gevoegd kon worden, dan waren de burgers financieel beter af. We leven in een vrij land, hij mag dat vinden, maar het is dan wel goed het complete plaatje te vergelijken:

Woonlasten voor een meerpersoonshuishouden met een eigen woning van 250.000 euro:

De roeptoeteraar heeft gelijk: de OZB is in Eindhoven inderdaad nu ietsje lager geworden dan die in Veldhoven. Maar als u zijn mening deelt over het samenvoegen van beide gemeenten, weet dan ook dat u daarmee kiest voor bijna  20 % meer woonlasten. Want dàt is dan echt het gevolg.

Conclusie m.b.t. de OZB

GBV is niet blij met de extra verhoging van de OZB maar kan dit wel billijken gezien de totale context zoals in dit overzicht weergegeven en in lijn met het altijd gehuldigde partijprincipe. Mocht zich in de toekomst de mogelijkheid aandienen te komen tot een verlaging van de OZB, ook dan zal GBV daar op basis van inhoudelijke overwegingen naar kijken. Want we mogen toch hopen dat er betere (financiële) tijden aan zitten te komen.

Kritiek oppositie op de plannen lijkt meer politiek van aard dan inhoudelijk

In de Ahrenberger van deze week staat naast de bijdragen van de diverse raadsfracties ook een stuk over de gezamenlijke kijk vanuit de voltallige oppositie (VVD, CDA, PvdA en SV) op de voorliggende begroting. De geuite kritiek is wel erg doorzichtig en maakt ook meteen duidelijk dat de oppositie inhoudelijk helemaal niet zo eensgezind is. Enkele voorbeelden:

• Het gezamenlijke standpunt zou luiden dat  we de culturele instellingen een goede positie moeten laten houden in Veldhoven. Maar in het stuk van de VVD wordt het bestaansrecht van de muziekschool toch zeer in twijfel getrokken.
• Het onderhoud van rotondes sponsoren was al  in 2007 een idee volgens de PvdA. Maar waarom is er dan niets mee gedaan door de vorige 2 colleges? Het huidige college bereidt momenteel een voorstel hieromtrent voor  en zal dat uiterlijk in 2015 voorleggen. Zoals afgesproken.
• Hoe wordt aangekeken tegen de extra stijging van de OZB is opmerkelijk: de PvdA juicht dit toe, voor SV is dit geen taboe, en VVD en CDA zijn  tegen.

Natuurlijk moet de oppositie de vinger aan de pols houden, dat is haar taak in ons democratisch bestel.  Maar dan wel graag met oog en begrip voor alle nuances. Want ook het begrotingsverhaal heeft altijd 2 kanten en een bepaalde voorgeschiedenis.